Jadwiga Witek / fot. Maciej Mutwil, YouTube Tarnowskie Góry
Na Politechnice Śląskiej powstanie unikalna w skali kraju jednostka badawcza, która zajmie się opisem i badaniem prac przemysłowych na terenie Śląska od pradziejów przez czasy obecne aż po futurystyczne wizje. Zostało dofinansowane kwotą 1,5 mln zł z programu „Dialog” Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Laboratorium Badań i Analiz Warunków Pracy Zawodów Przemysłowych jest wspólną inicjatywą gliwickiej politechniki oraz Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej. Zadaniem pracowników laboratorium, które jest częścią Międzynarodowego Centrum Badań Interdyscyplinarnych, będzie pokazanie, jak zmieniał się śląski przemysł od powstania pierwszych kopalni po współczesną Rewolucję 4.0 w fabrykach.
Uroczystość inaugurująca działalność laboratorium odbyła się 9 lipca w Urzędzie Miasta w Tarnowskich Górach. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Politechniki Śląskiej w osobach: rektor prof. Arkadiusz Mężyk, prorektor ds. studenckich prof. Tomasz Trawiński oraz dyrektor i pomysłodawca Międzynarodowego Centrum Badań Interdyscyplinarnych prof. Małgorzata Dobrowolska, burmistrz Tarnowskich Gór Arkadiusz Czech, przewodniczący zarządu Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej Zbigniew Pawlak, koordynator badań z ramienia SMZT Leszek Chróst oraz skarbnik UM Miasteczko Śląskie Ewelina Skrabania-Rożycka.
- Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej rozpoczęło badania w sferze dziedzictwa tarnogórzan. To dzięki niemu spotykamy się dziś w takim gronie, z naukowcami, by dowieść, że obecnośćczłowieka na tych ziemiach i przemysłu to nie setki, a tysiące lat - powiedział podczas prezentacji projektu Arkadiusz Czech, burmistrz Tarnowskich Gór.
- Dzisiejsza uroczystość to efekt wielu lat współpracy, którą sformalizowaliśmy w ubiegłym roku podpisaniem umowy ze stowarzyszeniem. Przygotowaliśmy interdyscyplinarny zespół, w prace włączają się również studenci z kół naukowych, pracownicy Wydziału Budownictwa, Architektury, studenci Wydziału Środowiska i Energetyki. To nietypowy projekt, bo łączący różne dyscypliny, także nauki społeczne. Jest ważny dla Politechniki, bo jedną z naszych misji jest też wychowywanie młodzieży, a ze względu na fakt, że studenci bardzo zaangażowali się w ten projekt, wyrabiają w sobie szacunek dla tradycji i kultury regionu - powiedział podczas uroczystości prof. Arkadiusz Mężyk.
Laboratorium będzie się zajmować poszerzeniem współpracy interdyscyplinarnej pomiędzy reprezentantami nauk humanistycznych i technicznych, aby pogłębić badania nad warunkami pracy zawodów przemysłowych w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Pracami nad badaniem przeszłości preindustrialnej oraz początkami kopalni i przemysłu w najbardziej zindustrializowanym regionie Polski zajmie się Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej.
- Prowadzimy badania archeologiczne na Żyglinku od 10 lat, gdyby nie Politechnika, nie przyspieszylibyśmy. Mam nadzieję, że dzięki temu projektowi, poznamy naszą historię i będziemy mogli opowiedzieć o tym, że kolebka górnictwa i hutnictwa tej części Europy jest w naszym powiecie - przekonywał Zbigniew Pawlak, prezes stowarzyszenia.
W części badań poświęconej teraźniejszości przedstawione zostaną te obecnie prowadzone i analizy na temat zawodów przemysłowych, natomiast naukowcy, którzy zajmą się przyszłością przemysłu, zaprezentują najnowsze wynalazki, które są wykorzystywane w fabrykach Przemysłu 4.0.
Do zadań laboratorium będzie należało także określenie początku i czasu intensywnego zanieczyszczenia torfowisk rodzajami kopalin, badaniem warunków życia górników i hutników srebra i ołowiu w okresie przedindustrialnym, określeniem zmian w lokalnym zanieczyszczaniu środowiska i możliwego wpływu na warunki bytowe ludności w epoce pary, elektryczności i komputerów.
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej
Politechnika Śląska utworzy laboratorium we współpracy ze Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej, jedną z najstarszych i najbardziej zasłużonych organizacji pozarządowych w Polsce. Jej początki sięgają lat 50. ubiegłego wieku. Z inicjatywy stowarzyszenia powstały dwa sztandarowe zabytki techniki związane z górnictwem kruszców srebra, ołowiu i cynku tj. Sztolnia Czarnego Pstrąga i Zabytkowa Kopalnia Srebra. Dzięki wysiłkom Stowarzyszenia 9 lipca 2017 r. obiekt „Kopalnie ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach” został wpisany na polską Listę światowego dziedzictwa UNESCO. Był to pierwszy zabytek w województwie śląskim wpisany na tę prestiżową listę.
Dotychczasowe badania Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Tarnogórskiej prowadzone wspólnie z wieloma innymi placówkami naukowo-badawczymi sugerują znacznie wcześniejszą działalność górniczą i hutniczą w rejonie tarnogórskim, niż dotychczas sądzono, wynikającą ze znacznej zasobności tego obszaru w kopaliny użyteczne: ochrę czerwoną (hematyt) bardzo pożądaną w pradziejach, w kruszce srebra pozbawione ołowiu, kruszce ołowiu zawierające srebro, płytko zalegające pokłady węgla kamiennego, kruszce cynku i kadmu oraz rudy miedzi i złoto znajdowane w bardzo starych warstwach torfowisk zlewni górnej Brynicy, a których źródła pochodzenia będą lokalizowane badaniami.